De basis-utilities: File en image viewers, editors en converters

Op zoek naar een file op je eigen computer? Je kan nu ook Google op je desktop hebben. Snel zoeken op inhoud, niet alleen op file naam. Probeer Google Desktop Search, of Copernic Desktop Search (doorzoekt ook Mozilla Thunderbird mails!).
Onbekende file extensie? Onbekend type file? Kijk op The File Extension Source of op Wotsit's File Formats om te achterhalen om wat voor type file het gaat. Een nieuwe site over dit onderwerp is de File Extension Library.

Extensie	Beschrijving
*.zip	Unzippen: een alternatief voor WinZip (voor het in- en uit-pakken van allerlei formaat gecomprimeerde bestanden) is 7-Zip.
*.txt *.log	Ik gebruik als ASCII tekst-editor (vooral voor programmeertoepassingen; met syntax highlighting) nu het uitgebreide PSPad, met ook ingebouwde mogelijkheid om bijvoorbeeld files te vergelijken (Diff). Een eenvoudiger programma is NotePad++, wat ook prima voldoet! bij Ubuntu gebruik ik jEdit (of het snellere meegeleverde gedit)
*.gif *.jpg *.png etc	Irfanview is een image viewer voor praktisch alle mogelijke graphics formaten. Mocht je niet-standaard formaten hebben, vergeet dan ook niet de plug-ins te installeren (aparte download). Plaatjes bewerken? Zie mijn applications page. Irfanview kan ook simpele bewerkingen aan (roteren, bijsnijden, formaat conversies, contrast/helderheid), en heeft batch-bewerkingsmogelijkheden. En er is ook de KadMOS OCR (text-herkenning) plugin (start met F9).
*.ico	Icons maken? IconSushi kan diverse formaten graphics omzetten naar Icons. PNG's met alpha-channel zelfs naar de halfdoorschijnende XP icons! (aicon115setup_e.exe, 750 Kb)
*.qt *.mov	QuickTime viewer van Apple is gratis te downloaden, of meegeleverd op veel software pakketten. Eerste versies gaven problemen met Vista, maar vanaf versie 7.2 geen probleem.
*.pdf	Acrobat reader voor het lezen van de befaamde .pdf files: gratis te downloaden op www.adobe.com of geleverd bij diverse software pakketten. Ondertussen al toe aan versie 9. PDF files maken? Kijk eens naar CutePDF Writer, een gratis PDF printer writer voor Windows. Een alternatief is het ook gratis www.pdf995.com (pdf995.zip). PDF files wijzigen (paginas er uit halen, PDF's combineren)? Dan is PDF-SAM (Split and Merge) een oplossing. Of, de nieuwe PDF-plugin voor OpenOffice 3, waarmee je PDF's echt kunt bewerken. PDF reader is steeds groter, en daarom nogal traag aan het worden: met PDF SpeedUp kan je de zaak versnellen (extra opties voor PDF reader, bijvoorbeeld het niet laden van allerlei weinig gebruikte plugins; acrobat 3 t/m 7).
*.ps	PostScript files bekijken: GhostView is hier een prima pakket voor. Je hebt twee pakketten nodig: GhostScript (de PostScript interpreter) en GhostView: de eigenlijke viewer. Onder Windows ME werken de oude versies beter... (GS704W32.EXE, GSV43W32.EXE). Kan trouwens ook PDF files maken! Download van http://pages.cs.wisc.edu/~ghost/
*.ppt *.pps	de Powerpoint viewer (powerpoint slide show) is down te loaden van de microsoft web site, versie 2003 (zoek op Power Point Viewer; versie 2007 gaf bij mij problemen). Gratis (in tegenstelling tot het volledige powerpoint pakket), maar alleen om te kijken, niet om zelf presentaties te maken of bij te werken (daarvoor gebruik ik OpenOffice, zie mijn applications page)
*.uue	Last van UUEncoded of MIME-encoded files, bijvoorbeeld door een slechte mail- of news-reader? Of wil je zelf UUEncoded files maken? Kijk eens naar UUDeview 1.4, een handig Windows programma hiervoor. Uud32Setup.exe, 600 Kb. Meer info ook op de fpx site.
*.mp4 *.mpg *.3gp *.xvid *.divx *.avi etc	Op zoek naar video codecs? Een goed standard pack is Combined Community Codec Pack (CCCP). Andere codecs: kijk op free-codecs.com. Op zoek naar een gratis media (DVD) player? Zelf gebruik ik meestal Miro (ook voor internet streams, heeft goede lijst met kanalen), kan veel standaarden aan. Alternatieven: GOMplayer, simpel en doeltreffend, of de uitgebreidere VLC media player (wel ingewikkelder).  Omzetten naar andere formaten: kijk eens naar Any Video Converter (met name ook voor portable media players). Andere video-converter tip: met MediaInfo kan je achterhalen welke instellingen zijn gebruikt (bijvoorbeeld voor e demo-video op je mobiel). Deze instellingen kan je dan later gebruiken in XMedia Recode, bijvoorbeeld om video's te converteren voor op je mobiel. Simpel bewerken (filteren, post-processing)? Avidemux is hier een gratis programma voor. DVD branden: dan heb je vaak ook een 'DVD authoring tool' nodig, kijk eens op WikiPedia on authoring, met verwijzingen naar verschillende gratis programma's (via de lijst, onderaan de pagina)
*.wav	Audacity is een gratis open-source programma voor het opnemen en bewerken van geluiden. Beschikbaar voor meerdere operating systems. Uitbreidbaar met veel plug-ins. Voor MP3 moet je eerst apart de Lame MP3 DLL istalleren.
*.mp3 *.wma *.aac	dBpowerAMP (dMC-r12.2.exe): Met dit programma, waarvan alleen de basisversie gratis is (hoewel, is dit veranderd?) kun je simpel muziekbestanden omzetten naar elk gewenst formaat. De software ondersteunt MP3, MP4, Windows Media Audio (WMA), Ogg Vorbis, AAC, Monkey's Audio en FLAC. Waarschuwing: de nieuwste versies bevatten niet meer gratis de MP3-encoder (hebt hiervoor een oudere versie van de Lame MP3 DLL nodig, als lame-3.96.1)!
*.mid	Midi files bewerken (record, compose, bewerken, afspelen)? Zijn veel programma's voor, zoals bijvoorbeeld Anvil Studio. Of probeer Music Studio Producer, een gratis midi sequencer. Afspelen kan gewoon met de Windows Media Player.
*.html	Als Web Browser (het programma waarmee je op het internet web pages bekijkt, zoals bijvoorbeeld Internet Explorer) gebruik ik de Nederlandstalige FireFox, zie mijn applications page. Als web page editor gebruik ik Kompozer (een NVU update), zie mijn web page.
*.doc *.xls *.docx	Ik gebruik OpenOffice 3 als freeware vervanger voor Excel, PowerPoint en dergelijke (en later misschien ook nog wel voor Word), zie mijn applications page. Nog de oude OpenOffice 2 (of oude Microsoft Office)? De nieuwe Microsoft 2007 .docx ( en equivalent voor excel etc) documenten moeten dan eerst worden omgezet naar het oude .doc formaat, dit kan met het gratis Microsoft FileFormatConverters.exe (zie ook kb923505)
*.flv	flv files gedownload (Flash video) en niets om het mee af te spelen? Probeer eens naar de gratis Riva flv player, ook voor Windows 98/ME. Ideaal is'ie niet; ik doe het zelf via mijn browser door gebruik te maken van de flow player, dit lijkt voor meer files te werken (denk omdat'ie dezelfde code gebruikt waaaarmme je normaal ook web pages met flash bekijkt). Omzetten naar andere formaten: kijk eens naar Total Video Converter (zelf niet geprobeerd).
*.xml	XML Notepad 2007 van Microsoft: volgens hen een simpele, intuïtieve user interface om XML files te bekijken en te editten
*.ttf	TrueType Fonts. NexusFont is een font manager voor Windows. Bekijken, selecteren, installeren van Fonts op een eenvoudige manier. Meer fonts nodig? Kijk eens op 1001Fonts

Handige gratis tools

De grote vraag: zijn mijn programma's wel up-to-date? Of heb ik ergens nog een oude versie met veiligheidslek?

• Hier speelt het bedrijf Secunia goed op in met de PSI: Personal Software Inspector. Dit programma (gratis voor particulieren) checkt je programma's, en geeft een waarschuwing als er een niuwere versie of update aanwezig is. Handig! Vond bij mij toch nog wat oude versies (laatste security update voor Skype, bijvoorbeeld). Wel even ingesteld dat hij niet ook mijn oude Millenium-partitie checkt, daar staat nog heel wat oud spul...
• Daarnaast doet FileHippo hetzelfde, maar dan meer algemeen voor applicaties, niet alleen voor security-issues.

KeePass, een utility om veilig pincodes, username/passwords (wachtwoorden) en dergelijke veilig te bewaren, op bijvoorbeeld een USB stick. KeePass kan deze in een aantal gevallen vervolgens ook zelf op een veilige manier doorgeven aan de programma's die om passwords vragen. Nuttig: werkt ook onder Linux (zie KeePassX), onder Windows Mobile/PocketPC phones (KeePassPPC) en voor Android (KeePassDroid). Om files te versleutelen raad ik TrueCrypt aan, waarmee je versleutelde drives kunt aanmaken, en GPG (zie mijn encryptiepagina) voor het versleutelen van individuele files. Beiden beschikbaar voor zowel Windows als Linux. De Windows interface voor GPG is bijvoorbeeld WinPT (Windows Privacy Tray) of GPGee (GNU Privacy Guard Explorer Extension). Meer info op mijn encryption page (Engelstalig).

DropBox , een dienst die online opslagruimte aanbied, om files te bewaren en tussen meerdere computers te synchroniseren. Werkt met Windows en Linux (en Mac en mobile phones), erg handig in gebruik, en tot 2 Gb gratis opslagruimte, en meer als je anderen ook meekrijgt. Ook een DropBox account? Vraag er gratis een aan via deze link (krijgen we beiden meer opslagruimte...)

PureText van Steve Miller: hoe vaak heb je niet dat je iets van het ene naar het andere document wilt kopiëren, maar dan zonder de opmaak? Bijvoorbeeld van PowerPoint naar Word, maar dan zonder bullets, bold/italic, etc? Deze utility laat je tijdens het kopiëren de opmaak verwijderen. Heel handig!

Opruimen van tijdelijke files, register schoonmaken: kijk eens naar CCleaner. Ruimt ook tijdelijke files op van Firefox, Media Player, eMule, Kazaa, Google Toolbar, Netscape, MS Office, Nero, Adobe Acrobat, WinRAR, WinAce, WinZip en nog meer... Voor Linux gebruik ik Bleachbit en Ubuntu Tweak, zie deze pagina met diverse tips hierover: OMG! 5! – Five ways to free space in Ubuntu.

Voor het maken van backups gebruik ik sinds ik een netwerkdrive heb het freeware SyncBack, een utility om directories te synchroniseren (ook, zoals voor backups, in slechts een richting). Een alternatief, iets leesbaarder maar minder flexibel, is AlwaysSync, ook freeware. SynBack is een grafische interface naar rsync, wat ik op Ubuntu gebruik.

Tekst-herkenning (plaatjes/foto's omzetten naar bewerkbare tekst, ook wel OCR, Optical Character Recognition, genoemd)? Naast de bovengenoemde KadMOS-extensie voor IrfanView is er voor Ubuntu ook Cuneiform beschikbaar.

MD5 of SHA checksums nodig? PySum is een goede grafische interface hiervoor op Ubuntu.

Dubbele files, bijvoorbeeld fotobestanden? Er zijn honderden programma's om die op te zoeken, een willekeurige keuze: Easy Duplicate Finder en FindRepe zoeken ze voor je op. Duplicate Image Finder zoekt dubbele foto's, maar kan ook zoeken naar foto's die 'haast hetzelfde' zijn (op elkaar lijken).

Wil je weten welke processen er zo al op je processor lopen? Kijk eens naar Process Explorer. Laat ook de in gebruik zijnde DLL's en zo zien. Vooral nuttig voor Windows 98 en ME, die geen eigen uitgebreide task manager hebben. Nog beter is RunAlyzer, die ook nog aangeeft of het om schadelijke processen gaat of niet. Daarnaast is ook AutoRuns een goed programma om te zien welke taken er zoal bij opstarten geladen worden. TcpView laat zien welke netwerkverbindingen en poorten momenteel door Windows etc geopend zijn.

Verkenner niet krachtig genoeg? Probeer eens de gratis Xplorer² Lite, een alternatief voor Verkenner (Explorer), met twee directories tegelijk in beeld, preview window (ook van ASCII files), en vele andere handigheidjes. Een alternatief is het ook gratis freeCommander, ook in het Nederlands.

Snel en/of automatisch je PC uitschakelen? Kijk eens naar PowerOff 3. Kan bv ook wachten met uitschakelen totdat een bepaald programma is afgelopen: kan je gerust naar bed gaan terwijl de computer nog bezig is. Een klein programma voor Win95/98/NT/W2K/XP om een shutdown/ reboot/ logoff/ poweroff/ Standby/ Hibernate/ Lock/ Wake-On-LAN op een bepaalde tijd te schedulen.

Windows opnieuw installeren, en je registratiekey kwijt? KeyFinder kan deze op de oude systeem vinden (moet dus nog wel werken...)

Last van slechte drivers, bijvoorbeeld Nvidia? Met Driver Sweeper kan je niet-verwijderde resten van drivers verwijderen voordat je nieuwe drivers installeert. Geschikt voor drivers van NVIDIA (Display and Chipset), ATI (Display), Creative (Sound), Realtek (Sound), Ageia (PhysX) en Microsoft (Mouse).

AF9: Replace Some Bytes is een utility om in meerdere files tegelijk strings te veranderen. Bijvoorbeeld handig om in een serie HTML files bepaalde tags te wijzigen. Kan ook hexadecimaal wijzigen! Maar, problemen met Vista.

Zat om je icoontjes na een resize weer op hun goede plaats op de desktop te moeten zetten? Kijk eens naar Desktop.exe, of de uitgebreidere icon tools utilities op freeware-guide.com. Iconoid is een nieuwer programma voor dit doel, wat ook Vista-compatibel moet zijn.

Altijd de correcte tijd op de computer? Atomic clock is het antwoord. Kan je systeemtijd automatisch dagelijks goed zetten aan de hand van een wereldwijde tijdserver (niet nodig voor Vista, kan zelf met time servers omgaan).

Een utility om files en folders te renamen: Bulk Rename Utility. Niet de snelste, maar heel uitgebreid, tot en met reguliere expressies. Pas 15000 files in een keer van naam gewijzigd (naar lower case).

SequoiaView, grafische utility om te zien waar je diskruimte nu eigenlijk aan op gaat, te vinden op de site van TU/eindhoven (wouw, een kwart van de gebruikte disk space zit in de hidden windows _RESTORE directory).

Diff, een gekleurde versie van het UNIX diff commando: Tip van een lezer: Gebruik ExamDiff (freeware) van PrestoSoft. Een alternatief is de diff functie (onder Tools) in het uitgebreide PSPad, een goede ASCII editor.

Windows automatiseren? Zijn veel tools voor beschikbaar, een voorbeeld is AutoIt, een basic-achtige scripting taal. Toetsaanslagen muisbewegingen etc kunnen allemaal nagespeeld worden. Engels.

UltraVNC is een goed pakket voor remote-control van een andere PC (scherm, toetsenbord en muis overnemen, chat, file transfer), bijvoorbeeld als je op afstand je opa uit de PC-problemen moet helpen (VNC: Virtual Network Computing). Vooral de 'Single Click' versie is daarvoor erg handig: hoeft aan de 'opa-kant' niets te wijzigen aan firewalls, routers en zo, en is toch heel veilig. Opsturen en draaien. Draait zelfs op Ubuntu, met behulp van wine.

TightVNC is een alternatief voor UltraVNC, al is deze wat lastiger voor de hulpbehoevende kant (passwords, routers, etc).

Welke draadloze netwerken zitten er in de buurt? Check eens met NetStumbler.

Sommige programma's gebruiken een boel tijdelijke files. Nu zijn harde schijven niet oneindig snel: waarom geen RamDisk gebruiken (mist je genoeg 'echt' geheugen hebt)? Een shareware versie die gratis is voor kleinere disks: de DataRam ramdisk (gratis tot 4 GB). Nog niet getest. Verwacht er niet te veel van; het gaat af van je werkgeheugen (dus potentieel gaat Windows meer swappen), en Windows buffert file access toch al gedeeltelijk, denk ik. Linux heeft standaard al ramdisk support.

Symbolic links/verwijzingen naar andere directories aanmaken? Kijk eens naar Junction van Sysinternals.

Disk, file en formatteer utilities

Voor het echte low-level werk (partitioneren, images maken etc) zie mijn pagina over partitioneren en formatteren.

Een goede site met allerlei info over hard disks (formatteren, partities, FDISK, XXCOPY etc) is Archer's Hard Disk Management. Meer dergelijke (DOS) utilities zijn te vinden op www.opus.co.tt/dave/indexall.htm, zoals gratis versies op FDISK, boot managers, en zo voort.

XXcopy is ook een nuttig programma, een uitgebreide XCOPY, sterk genoeg om zelfs een volledige bootable kopie (clone disk optie) te maken, met behoud van lange padnamen en zo. Alleen, werkt niet met XP of Vista (Windows ME of ouder).

Linux maakt gebruik van een ander formaat op de partities, bijvoorbeeld Ext2 en Ext3. Deze partities zijn dan ook normaal niet te lezen onder Windows. Met behulp van 'Ext2 Installable File System For Windows' kan je ook het Ext2 en Ext3 file systeem aan onder Windows (XP/Vista).

Nog een probleem: onder Windows ME kan je niet meer een klassieke DOS/boot-disk maken, waarbij je een DOS-prompt krijgt. Probeer hiervoor eens de Ultimate Boot Disk voor Windows ME. Ultimate Boot Disk is niet meer op de originele site te vinden, maar probeer eens hier of hier. Of ga voor de Ultimate Boot CD, een meer up to date versie (ook voor andere Windows versies).

Als alternatief: tegenwoordig gebruik ik voor dit soort nood-acties meestal een Linux Live CD, bijvoorbeeld Ubuntu. Met behulp van testdisk van cgsecurity.org kan je ook het een en ander repareren, en anders in ieder geval nog proberen je files te redden (met hun Photorec)... Installeren in een root terminal: apt-get install testdisk, en dan het programma testdisk starten.

PC Inspector File Recovery 4.x (pci_filerecovery.exe, 6 MB), een gratis programma om verwijderde files, partities etc terug te halen (undelete). Win95 t/m XP, het ondersteunt de bestandsystemen FAT 12/16/32 en NTFS.

HDD Health geeft statusinformatie over de gezondheid van je Hard disks, via het SMART protocol.

DVD's of CDs branden? CDBurnerXP Pro (ook voor Windows ME) en DeepBurner Free zijn gratis brandprogramma's (alhoewel niet zo uitgebreid als bijvoorbeeld Nero). Let op: dit zijn brandprogramma's, geen rippers. En onder Linux: K3b.

Een oude floppy disk? Je kan een image maken (en ook weer terugschrijven met NTrawrite, een NT/XP/Vista versie van RAwrite. Op deze manier heb ik bijvoorbeeld mijn originele floppies van MSDOS 5.1 en Windows 3.1 veilig gesteld voor archivering.

Heb je een Linux variant (Knoppix of zo): een image van een CD maken om een identieke kopie te trekken kan met het Linux 'dd' commando:
        dd if=/dev/cdrom of=cdimage.iso # copy CD to file with iso image
Ook floppies kan je makkelijk volledig te pakken krijgen, en weer naar een andere flop wegschrijven (1:1 kopie):
        dd if=/dev/fd0 of=floppyimage.iso # copy floppy image to file, 1.4 Mbyte
        dd of=floppyimage.iso of=/dev/fd0 # en image weer naar floppy

File transfer (naar bv web servers: hiervoor gebruik ik FileZilla, zie mijn upload pagina.

Downloadmanagers? Een goed overzicht op Safer Networking (makers van Spybot Search and Destroy).

SavePart op www.partition-saving.com is een goede tool om een kopie van je Windows installatie te maken. Gebruik ik na een nieuwe installatie om op D: (een kleine partitie op mijn harde schijf: 3.5 MB) een kopie van C: (op dezelfde schijf) te maken. Werkt perfect! Heb nu een kopie van een kale installatie (350 MB) en van een versie inclusief Windows ME patches (680 MB), virus-scanner, firewall etc: de minimum set die je altijd wilt kunnen herstellen bij een crash, of gewoon als je Windows systeem te veel is vervuild. Ook voor XP!

Archive of backup maken op internet? Met de GMail Drive shell extension kan je je Gmail account als extra disk/drive gebruiken, als het ware een netwerk drive. Wel met de beperking van maximaal 10 Mbyte per file, en zolang Google het toestaat. Er zijn veel alternatieven, zoals het eerder genoemde DropBox. En er zijn er nog veel meer...

Autoplay CD maken met bijvoorbeeld je foto's (via een HTML page)? Dan moet je een autorun.inf file maken, maar daaruit kan je niet direct een file als een HTML file opstarten (ook niet met ShelExec). Met het freeware programma'tje winopen.exe van Duckware kan dat wel... De autorun.inf file moet er dan als volgt uitzien (zie hun autorun reference voor meer details, zoals hoe een icon toe te voegen):

[autorun]
open=winopen \menu\welkom.html